Esensja: Czarna jak piekło, mocna jak śmierć i słodka jak miłość, czyli o kawie dla wielbicieli

Czy zdajecie sobie sprawę, że kawa to na najpowszechniejsza używka na świecie? Ba! Kawa to drugi po ropie naftowej najbardziej znaczący surowiec w skali globu, a uprawy w samej Brazylii zajmują powierzchnię równą 4/5 powierzchni Europy. Czy zaparzając codzienną porcję kawy wiecie co tak naprawdę wlewacie do kubka?

Opis idealnej kawy moim zdaniem oddaje ten arabski cytat

"Kawa musi być czarna jak piekło, mocna jak śmierć i słodka jak miłość"

Nie brakuje jednak takich, którzy kawę zakrapiają obficie mlekiem, śmietanką, dodają do niej masła, korzennych przypraw i różnych dziwnych rzeczy. Ustaliwszy, że o sposobach picia kawy mógłbym pisać w nieskończoność, zdecydowałem się przewrotnie napisać o czym innym.

Co to jest kawa?
Słowo kawa pochodzi z języka arabskiego- qahhwat al-bun co oznacza wino z ziaren. Jak wiadomo nabożni muzułmanie, nie mogąc spożywać alkoholu, odnajdywali ukojenie w czarnym naparze.
Cenne ziarna są zbierane z drzew Kawowca, wśród których najpowszechniejsze są odmiany arabska- czyli ziarna typu arabika i kongijska z ziarnami typu robusta.

Gałązka Kawowca

Czym się różni kawa od kawy?

Robusta- czyli kawa kongijska jest znacznie łatwiejsza w uprawie. Jest odporna na choroby i daje bardzo obfity plon, to powoduje, że jest znacząco tańsza niż arabika. Robusta jest odmianą na wpół dziką, jako że zaczęła być hodowana dopiero wieleset lat po upowszechnieniu zwyczaju picia kawy. Ziarna mają wysoką zawartość kofeiny, napar z nich jest mocny i gorzki ale posiada niewiele olejków eterycznych i jest raczej pogardzany przez znawców. Robustę dodaje się do najpopularniejszych mieszanek, by obniżyć ich cenę oraz do włoskich mieszanek espresso, bo to właśnie robuście zawdzięczają one gęstą kremową piankę.

owoce kawowca

Arabika wywodzi się ze starożytnych upraw bliskowschodnich. Napar z ziaren jest łagodny i bardzo aromatyczny. Pomimo, że prawie 80% światowych plantacji zajmuje się uprawą arabiki, daje ona niewielkie plony i dlatego jest dosyć droga. Wśród licznych odmian arabiki spotkamy dziwolągi, jak miniaturowa mokka i gigantyczny maragogipe oba cenione za wyjątkowy smak. To gdybyście chcieli zaszaleć.

Luwak strzegący wyżerki- owoców kawowca

Z ciekawostek, najdroższą kawą na świecie jest kopi luwak, w której proces fermentacji zleca się niewielkim ssakom- luwakom (albo po polsku łaskunom). Te zadziwiające stwory zjadają owoce, a oddają sfermentowane już ziarna. Szczegóły procesu pozostawiam waszej wyobraźni, aczkolwiek w mojej osobistej opinii, jeżeli spotkam się kiedykolwiek z oznaczaniem „luwak coffee”- napiję się kawy gdzie indziej.

Tańcząca koza po spożyciu,
logo marki Dancing Goats

Kto wymyślił, że spalone ziarna kawowca nadają się do użytku?
Kawowce uprawia się od około 575 roku naszej ery. Pierwsze plantacje powstały w Afryce. Wiadomo jednak, że owoce kawowca były zbierane z dziko rosnących krzewów na długo przed ich udomowieniem. Do upowszechnienia kawy przyczynili się Arabowie, którzy przez kilka stuleci strzegli jak skarbu tajniki jej obróbki i parzenia.
Legenda głosi, że pobudzające właściwości kawy odkrył pastuszek Kali. Obserwował on kozy, które najadłszy się owoców zaczęły tańcować, jak w amoku. Oczywiści Kali nie mógł przepuścić takiej okazji i sam spróbował tego co powodowało nadpobudliwość u kóz.

Późniejsza historia kawy to seria kradzieży i intryg- do Indii kawa trafiła ukradziona przez hindusa odbywającego pielgrzymkę (ograbiał mekkańskie ogrody z sadzonek kawowca hodowanego również, jako roślina ozdobna). Do Europy trafiła ukradziona z Indii, a do nowego świata, zgadnijcie, ukradziona z Europy. Co ciekawe niemal wszystkie drzewa kawowe rosnące w Brazylii wywodzą się z siedmiu sadzonek, które zostały, a jakże, przeszmuglowane w bukiecie pożegnalnym wręczonym brazylijskiemu dyplomacie przez jego francuską kochankę- żonę gubernatora Martyniki.

Kaligrafia arabska "kawa"-
całość przypomina imbryk, czyli tradycyjne arabskie naczynie do gotowania kawy

Co jest ważne przy wyborze kawy?

Niestety producenci i sprzedawcy nie ułatwiają konsumentom zadania. Kawy popularne, czyli takie które są dostępne w niemal każdym sklepie są sprzedawane w źle oznakowanych opakowaniach. W Polsce procentowy udział arabiki i robusty jest zazwyczaj nieujawniany, jako tajemnica handlowa. Jako, że nie przepadam za robustą, na opakowaniu szukam napisu „100% arabika”.
Na pudełku znajdziemy często informacje o stopniu palenia kawy (im mocniej tym silniejszy i bardziej gorzki, a mniej kwaskowy napar uzyskamy).

Nie muszę dodawać, że cena nie jest najważniejsza, istnieją smaczne kawy za niewygórowane pieniądze, jednakże nie szukajcie skrajnych oszczędności. Najtańsze „kawy” to tak naprawdę mieszanka robusty i dodatków, na przykład w postaci palonej cykorii lub zbóż.

stopnie palenia kawy- dla ambitnych

Jeżeli zamawiacie ten ożywczy napój w kawiarni i przypadkiem lubicie pić go z mlekiem poniżej mały przewodnik. Szczególnie istotny jeżeli macie zamiar pić kawę we Włoszech, gdzie po zamówieniu kawy otrzymacie... espresso (caffè)- czyli standardowy napój Włochów, żenująco małe i diabelnie mocne. Wyrażam osobistą opinię: coś tak paskudnego mogli wymyślić tylko Włosi i to ci, którzy naprawdę nienawidzą kawy. Na bazie espresso rodacy Dantego stworzyli całą gammę napojów kawowych.

Latte macchiato

Caffè lungo jest to espresso przyrządzone w większej ilości wody- powiedzielibyśmy normalna czarna kawa.
Caffè doppio to podwójne espresso- przygotowywane z podwójnej porcji kawy, podaje się je w podłużnych i wąskich filiżankach.
Caffè con panna to espresso z grzeszną porcją bitej śmietany- wyśmienite podczas zimowych kryzysów.
Caffè macchiato to espresso z dodatkiem niewielkiej ilości spienionego mleka- nadal za małe.
Caffè marocchino to espresso zaparzone w średniej filiżance, które posypuje się warstwą kakao i dopełnia spienionym mlekiem.
cappuccino powstaje poprzez zaparzenie kawy i dodanie do naparu mlecznej pianki.
Latte macchiato to kawa, jest przyrządzane poprzez wypełnienie wysokiej szklanki spienionym mlekiem i powolne dolewanie espresso, dzięki temu kawa po podaniu cieszy oko kolorowymi warstwami.
Caffè latte to zwyczajna kawa z mlekiem, we Włoszech stosuje się podwójne espresso dopełnione mleczną pianka i ciepłym mlekiem, podawane w dużych filiżankach- mleczny ideał.
Caffè correto, którego nazwa oznacza „skorygowane espresso” to mała porcja kawy z dodatkiem alkoholu, czyli dla niektórych kawa idealna na przerwę w pracy (nie pochwalamy tego).
Caffè Corrado to espresso z mlekiem skondensowanym, kawę zawsze nalewamy do słodkiego mleka. Napój można pić po zmieszaniu warstw lub delektować się każdym ze składników oddzielnie.
Caffè american espresso nalewane do standardowych filiżanek i dopełniane gorącą wodą, czyli rozcieńczone espresso, typowe dla Amerykanów.

I na koniec cytat z Jędrzeja Kitowicza, który w 1750 roku spisał relację doskonale opisującą moje osobiste podejście do kawy:

"Z tych, co się zbytecznie włożyli w kawę, ledwo który otworzył oczy, zaraz mu do łóżka niesiono kawę; bo było uprzedzenie od doktorów zatwierdzone, że wstawać z łóżka na czczo, a jeszcze bardziej wychodzić tak na wiatr, jest niezdrowo. Dlatego panie nabożne [po kościele] jeszcze spieszniej powracały do domu, gotowe wyprać po pysku sługę, policzki jej wyszczypać z wielkiej gorliwości, jeżeliby za wstąpieniem w próg kawy gotowej nie zastały"

Jeżeli bardziej interesuje was herbata to spróbujcie jej o -->TU

P.